قدیمی‌ترین مرکب چاپ که در اکتشافات باستان شناسی کشف شده‌است، رنگ سیاه یا کربن سوخته بوده که حاصل احتراق ناقص روغن‌ها و گازهای طبیعی است. جوهر چاپ، جوهر سیاه رنگی است که از کربن سیاه یا دانه کتان غلیظ، درست می‌شود که با برخی از روغن‌هایی که با ساختار آنها هماهنگ است، ترکیب می‌شود تا بتوانند جوهر چاپ را به وجود آورد. مواد سازنده این مرکب‌ها از سه جزء حمل‌کننده، رنگدانه‌ها و افزودنی تشکیل می‌شوند. با افزودن رنگدانه‌های رنگی به روغن سیاه جوهر رنگی درست می‌شود.
مرکب چاپ چیست؟
مرکب یک ماده مایع یا نیمه مایع است که برای نوشتن، رنگ‌کردن، طراحی‌کردن از آن استفاده می‌شود. جوهرهای مایع عموماً جوهرهای فرکسو، فلکسو و گراور هستند که جوهر فلکسو از أنواع دیگر بهتر است. همچنین از آنها در صنعت چاپ رول به رول استفاده می‌شود. آنها طیف‌های مختلفی مانند جوهرهای مبتنی بر آب و حلال‌ها یووی را تشکیل می‌دهند. جوهرها که مبتنی بر حلال‌ها هستند، با خشک شدن حلال از بین رفته و سریعاً خشک می‌شوند. به همین جهت برای چاپ روی پلاستیک بسیار مناسب هستند و انعطاف‌پذیری بالایی در این زمینه دارند. جوهرهایی که مبتنی بر پایه آب هستند برای چاپ روی سطح‌های موج‌دار بسیار مناسب‌اند.
جوهرهای قدیمی و اولیه از مواد طبیعی مانند آب میوه‌ها، سبزیجات، ماهی مرکب و صنع‌های طبیعی تشکیل می‌شدند. باگذشت زمان و فراگیر شدن تکنولوژی جوهر چاپ، دستخوش تغییرات بسیاری شد و مخلوطی از رنگدانه، رنگ اصلی، رزین‌ها، لاک‌ها، حلال‌ها و مواد خشک‌کننده گردید. لازم به ذکر است، مواد تشکیل‌دهنده جوهر متناسب با نوع چاپگر و روش چاپ متفاوت است.
حمل کننده در مرکب چاپ چیست
حمل کننده مرکب چاپ ماده‌ای است با پایه گیاهی مانند کتان ،کلوفون یا روغن چوب که مواد رنگی و رنگدانه‌ها را به سمت ماده‌ای که قرار است رنگ شود منتقل می‌کنند. این حمل‌کننده‌ها پس از اتمام کار انتقال کامل رنگ و رنگدانه‌ها به محل چاپ یا پایه تایپ فرم در اثر اکسیداسیون خشک می‌شوند و به تثبیت رنگ بر روی سطح کمک می‌کنند. همچنین آنها می‌توانند بر پایه نوعی حلال مشتق شده از نفت سفید تولید شوند که در این‌صورت پس از خشک شدن تبخیر‌شده و رنگ را تثبیت می‌کنند.
رنگدانه‌های مرکب چاپ
بخش دوم اجزای تشکیل دهنده مرکب، مواد رنگی است. مواد رنگی به اشکال مختلفی وجود دارد مثل رنگدانه‌ها که ذرات ریز جامدی هستند از مواد شیمیایی رنگی که معمولاً در آب حل نمی‌شوند و برای حل‌شدن نیاز به یک حلال مناسب دارند.
مواد افزودنی مرکب چاپ
مواد افزودنی نیز برای تثبیت کردن مخلوط رنگ با حلال‌ها استفاده می‌شوند. آنها ویژگی‌های رنگ را برجسته‌تر کرده یا خواص دیگری را به آن می‌افزایند.
چاپ لترپرس و افست
این چاپ‌ها نوعی چاپ بر روی پرس‌های ورقهای هستند. فرایند این چاپ، توسط مرکب‌های چرب که به‌وسیله حمل‌کننده‌ای بر پایه روغن‌های گیاهی و افزودنی‌های سخت طبیعی یا مصنوعی منتقل می‌شود، انجام می‌پذیرد. روتالی‌های رولتی که در این صنعت چاپ استفاده می‌شوند از جوهرهای روغن مایع استفاده می‌کنند. به همین دلیل باید مایع حمل‌کننده نیز متشکل از روغن‌های معدنی سنگین باشد.
چاپ لترپرس و افست
جوهر لترپرس توسط ورقهای جداگانه چاپ می‌شود اما در افست چاپ، ورقه به ورقه و رولی اتفاق می‌افتد. جوهرهای ورقهای، جوهرهای هیت ست و جوهرهای سرد از انواع مرکب‌های این نوع چاپ محسوب می‌شوند. معمولاً این نوع مرکب چاپ بر پایه روغن بوده و پس از چاپ شدن خشک می‌شود.
در چاپ افست باید از رنگ‌های بیشتری نسبت به لیترپرس استفاده کرد. به دلیل سیستمی که در چاپ افست استفاده می‌شود رنگدانه‌ها باید در برابر جذب رطوبت و آب استفاده شده در این سیستم مقاومت بالایی داشته باشند.
انواع مختلف مرکب چاپ رنگی در افست و لترپرس
در این دو نوع چاپ متناسب با نوع عملکرد می‌توان از مرکب‌های متنوعی استفاد کرد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
جوهرهای براق
حمل کننده‌ای که در این جوهرها استفاده می‌شود باید ناهمگن بوده که در یک رزین مصنوعی حل شده باشد. همچنین ماده افزودنی که در این رنگ‌ها استفاده می‌شود، سرب و کبالت است. این جوهرها وقتی که خشک می‌شوند لعاب می‌دهند. به‌همین دلیل در چاپی که از چندین جوهر رنگی براق استفاده می‌شود باید قبل از اینکه جوهر فرصت خشک شدن پیدا کند تمام کار تمام شود تا بتواند کاملا به سطح بچسبد.
جوهرهای سرگیر
برای چاپ با این جوهرها باید از ماده منتقل کننده‌ای استفاده بکنند که بر پایه رزین‌های حل‌شده در یک حلال فوری تهیه شده‌باشد.
جوهر هیت ست
جوهرهای هیت ست برای سرعت بخشیدن به فرایند اکسیداسیون و نفوذ عناصر روان‌کننده جوهر، به یک حلال با درجه جوش بالا نیاز دارند. این جوهرها به کمک ماده حمل‌کننده خود که یک حلال با نقطه جوش بالا است، گرمای خود را از دست می‌دهند و خشک می‌شوند و پس از چاپ با سردتر‌شدن به خوبی بر روی تایم فریم اعمال می‌شوند. مرکب هیت ست برای رسیدن به این مرحله، باید این فرایند را در یک محفظه خشک‌کن انجام دهد.
جوهرهای مرطوب
جوهر چاپ یا به طور مستقیم بر روی کاغذهای مرطوب چاپ می‌شود یا اینکه پس از چاپ شدن بر روی کاغذ باید اسپری آب انجام شود. وسیله حمل‌کننده که در مرکب چاپ استفاده می‌شود، یک حلال محلول در آب است که در تماس با کاغذ روی آن نفوذ کرده و رنگدانه‌ها را روی سطح آب پخش می‌کند. این جوهرها بدون بو هستند و بهترین گزینه برای چاپ روی بسته‌بندی‌های مواد غذایی به حساب می‌آیند.
مرکب چاپ دیجیتالی
جوهرهای دیجیتالی رشد سریع را در صنعت چاپ ایجاد کردند و جایگزین مناسبی برای روش افست و باقی روش‌های چاپی شدند. آنها برای چاپ روی پارچه، کارتون تاشو و خیلی سطوح دیگر مناسب هستند. این جوهرها ویسکوزیته مورد نیاز برای پرتاب جوهر را دارند و رنگدانه‌ها را به درستی چاپ می‌کنند.
مزایای استفاده از مرکب دیجیتال
- مقرون به صرفه بودن فناوری چاپ دیجیتال؛
- سرعت در کار نمونه ارسال شده؛
- امکان چاپ در نمونه‌های مختلف بر روی دستگاه چاپ دیجیتال؛
- وجود پرس‌های ترکیبی؛
- تبدیل فناوری دیجیتال به فلکسو یا ورق فید؛
- قابلیت ایجاد محیط شخصی‌سازی،
- افزودن کدهای ردیابی؛
- مقاومت بالا در مقابل نور؛
- امکان تولید تعدادی زیاد رنگ‌های زنده.
روش‌های چاپ
با پیشرفت علم همواره دستگاه‌ها و روش‌های مختلفی در صنعت چاپ به وجود می‌آیند که هرکدام مشخصات مخصوص به خود را دارند و نوع خاصی از مرکب را ساپورت می‌کنند.
چاپ روتوگراور
در این نوع چاپ از مرکب‌های سیال استفاده می‌کنند. عامل رنگ‌کننده یک رزین طبیعی یا مصنوعی است. در این چاپگر، حمل‌کننده یک حلال سیال بوده که قبل از چاپ نیز یک حلال بسیار فرار به آن اضافه می‌شود. تمامی این شرایط چاپ، با کمک جوهر چاپ طرحی یکپارچه و یک‌دست را ایجاد می‌کند.
چاپ فلکسوگرافی
در این چاپ مایع رنگ‌کننده یا رنگدانه‌ها، مواد محلول در الکل خالص یا محلول‌های الکلی و آبی هستند.
چاپ سریگرافی
در این نوع چاپ جوهری که استفاده می‌شوند بسته به سطحی که قرار است روی آن چاپ شوند قوام‌های مختلفی دارند. برخی از آنها تفاوت کمی با مرکب چاپ معمولی داشته و باید به گونه‌ای باشند که در زمان خشک شدن موجب مسدود شدن توری صفحه چاپ نشود.
جوهرهای قابل درمان با انرژی
این جوهرها توسط چاپ دیجیتال به وجود می‌آیند و به انواع یووی پرتو الکترونی و یووی ال ای دی تقسیم می‌شوند. این جوهرها برای چاپ نیازی به لامپ‌های مبتنی بر جیوه ندارند. همچنین آنها فرایند چاپ را بدون محفظه گرم‌کن برای جذب حلال و فضای بیشتر جهت سرد شدن طی می‌کنند. این مرکب‌ها سازگاری بالایی با محیط‌زیست دارند.
جوهرهای سابلیمیشن
این جوهرها دسته دیگری از جوهرهای رنگی هستند که به دو نوع جوهرهای سابلیمیشن بر پایه آب و جوهرهای سابلیمیشن بر پایه حلال تقسیم می‌شوند و به ترتیب در آب و روغن معلق هستند. این جوهرها قبل از استفاده به صورت جامد بوده و در مسیر حرکت روند چاپ به گاز تبدیل می‌شوند. عدم وجود رنگ سفید در آنها از معایب این نوع جوهرها محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری
صنعت چاپ از ابتدا تا به الان دستخوش تحولات و پیشرفت‌های بسیاری بوده‌است. در این صنعت جوهرهای مختلفی که متناسب با دستگاه‌های چاپ متفاوت به وجود آمده‌اند، در صنایع متعددی قابل استفاده هستند. به‌طورحتم با توجه به سرعت پیشرفت فناوری‌های جدید باید شاهد تحولات بیشتری در زمینه تولید ماشین آلات و مرکب‌های چاپ باشیم.
