صنعت چاپ از صنایع بسیار قدیمی است که به دوران گوتنبرگ که تازه ماشین چاپ و جوهر ابداع شده بود باز میگردد. جوهری که در ماشین‌های چاپ ابتدایی به کار می‌رفت، محلولی از مواد طبیعی، دوده، صابون و تخم کتان بود. با پیشرفت تکنولوژی انواع مختلفی از ماشین‌های چاپ تولید شدند که هرکدام برای کاربردی متفاوت استفاده می‌شوند. بنابراین متناسب با ویژگیها و نوع کارکرد این دستگاه‌ها، جوهرهای مختلفی برای هماهنگی با آنها به وجود آمده‌اند. در همین راستا در این مقاله به بررسی مرکب بسته بندی در صنایع مختلف می پردازیم.
استفاده از مرکب بسته بندی
در چاپ بستهبندی، جوهر نود درصد کیفیت کار را تضمین می‌کند به همین دلیل باید متناسب با روش چاپ و کاغذ مورد نظر، از جوهر و مرکب مشخصی استفاده کرد.
ساختار مرکب
مرکب‌هایی که امروزه استفاده می‌شوند انواع متنوعی از رزین‌ها، رنگ‌دانه‌ها، حمل کننده‌ها، حلال‌ها، پایدار کننده‌ها و مواد افزودنی را شامل می‌شوند. رنگدانه که شکلی پودری دارد در ترکیب جوهر، رنگ اصلی آن را تشکیل می‌دهد. در مرکب، رنگدانه پس از ترکیب با حلال‌ها، حامل‌ها و رزین‌ها در دستگاه و عبور از مراحل چاپ، بر روی سطح قابل چاپ قرار می‌گیرد. وجود حامل‌ها سبب می‌شود مرکب رنگ را راحت‌تر منتقل کند و افزودنی‌ها نیز به عمل خشک‌شدن مرکب سرعت می‌بخشند.
عوامل مؤثر در انتخاب جوهرهای مختلف برای چاپ
- روش‌های و دستگاه‌های مختلفی که برای چاپ وجود دارد.
- متریال سطحی که برای چاپ در نظر گرفته شده است.
- میزان صافی و برآمدگی سطحی که برای چاپ موردنظر است.
انواع مرکب بسته بندی
انواع مختلفی جوهر برای چاپ وجود دارد و هرکدام از ویژگیها، مزایا و معایب مخصوص به خود برخوردارند. در ادامه مطلب به بیان این ویژگیها خواهیم پرداخت.
جوهرهای بر پایه آب
این جوهرها برای چاپ روی مواد بستهبندی سلولزی مانند پارچه پنبه‌ای، ابریشمی، کنف، حصیر و چوب استفاده می‌شوند. برای حل شدن جوهر در آب باید درجه حرارت آب بین 50 تا 60 درجه سانتی‌گراد باشد. توجه داشته باشید در دمای آب زیر 25 درجه سانتی‌گراد جوهر به سختی حل می‌شود. پس از انجام مراحل چاپ، جوهر به راحتی بر روی سطح چاپ شده خشک می‌شود و نیازی به حرارت یا نور ندارد. از مزیت‌های استفاده از این جوهر بر روی کاغذ می‌توان به وزن سبک پس از جذب‌شدن بر روی سطح چاپ شده، کلاسیک بودن آن، چسبندگی زیاد، دوام بالا، عدم ترک‌خوردگی و پوسته‌شدن اشاره نمود. این نوع مرکب بسته بندی بر روی کاغذ بستهبندی، چسبندگی کمتری نسبت به جوهر روغنی دارد.
جوهر مبتنی بر روغن
این جوهر دارای پایه نفتی بوده که بوی نفت و روغن نیز از آن به مشام می‌رسد. اما برخی از انواع مرکب مثل جوهر uv بوی ملایم‌تری نیز دارد. از ویژگی‌های جوهر روغن می‌توان به چسبندگی بسیار بالا، سمی و خطرناک بودن آن، اشاره نمود.
جوهر پلاستیزول
از این جوهرها برای چاپ روی پارچه استفاده می‌کنند. این جوهر بر پایه یک روغن بسیار سبک بوده که بیشتر از روغن، ذرات پی‌وی‌سی داخل آن وجود دارد. به راحتی پاک نمی‌شود و منحصرا برای چاپ روی بسته‌بندی‌های پارچه‌ای استفاده می‌شود.
جوهر uv
جوهر uv، نوعی دیگر از جوهرهای روغنی بوده که برای بستهبندی کاغذهای متالیز استفاده می‌شود. این جوهر برای خشک شدن نیاز به اشعه فرابنفش خورشید دارد. همچنین جوهرUV چسبندگی بالایی دارد و وقتی بر روی بستهبندی چاپ می‌شود سطح ناهموار، براق و زیبایی را به وجود می آورد.
انواع چاپگرها
چاپگرها مختلف فرمول‌های جوهر متفاوت و دسته‌بندی‌های متعددی دارند.
- چاپگرهای انتقال حرارتی که توسط روبان‌های پر از جوهر، مراحل چاپ را انجام می‌دهد.
- 2. جوهرافشان پیوسته که به کمک بطری‌های بزرگ جوهر کار می‌کند و از سرعت بالایی برخوردار است.
- چاپگر جوهرافشان حرارتی که از کارتریج برای چاپ استفاده می‌کند. داخل این چاپگر تونری پر از رنگ که عموماً رنگ سیاه کربنی است، برای چاپ وجود دارد. این جوهر سرعتی متوسط، دوام و عمر بالایی داشته و برای چاپ‌های متناوب استفاده می‌شود.
ویژگی های مرکب بسته بندی
- یکی از مهمترین اصولی که در بستهبندی باید رعایت شود، شکل، ظاهر بستهبندی، طرح‌های چاپ شده، درج اطلاعاتی مانند نام محصول ،طرح لوگو و غیره است.
- یکی از مهمترین مواردی که باید برای چاپ روی لوازم بستهبندی و انتخاب مرکب بسته بندی مورد توجه قرار بگیرد انعطاف پذیری آن برای چاپ انواع طرح‌ها بر روی متریال‌های مختلف است. مانند کیسه‌ها، بسته‌های پلاستیکی، پی‌وی‌سی، پلی اتیلین‌ها و غیر هستند.
- سهولت در چاپ و ماندگاری از موارد مهم انتخاب جوهر برای بستهبندی محسوب می‌شود.
- جوهری که در یک چاپ و بستهبندی استفاده می‌شود برای تمامی بسته‌بندی‌ها مناسب نیست.
- علاوه بر جنس متریال ساخته شده باید عوامل محیطی هم در نظر گرفته شود، رطوبت و دمای محیط در بستهبندی نیز دخیل هستند.
- جوهر استفاده شده در بسته‌بندی‌ها مثل خود انواع بسته‌بندی‌ها و متریال‌های استفاده شده در آنها بسیار متنوع است.
بستهبندی مواد غذایی
یکی از مهمترین بخش‌های چاپ روی بستهبندی، بستهبندی مواد غذایی محسوب می‌شود که طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود. مواد غذایی بسته‌بندی‌های مختلفی دارند که متناسب با نوع ماده‌غذایی که داخل بسته است و شرایط نگهداری به دسته‌های مختلفی طبقه بندی می‌شوند.
مرکب بسته بندی مواد غذایی
بستهبندی مواد غذایی مراحل و شرایط سختی دارد که در صورت عدم رعایت آنها، فرد با مشکلات و خطرات جانی مختلفی روبرو می‌شود.
یکی از مهمترین نکاتی که برای بستهبندی مواد‌غذایی باید مورد توجه قرار بگیرد، بی‌خطر بودن جوهر استفاده شده در چاپ روی بسته است. توجه کنید که نباید هیچ عامل خارجی، باعث خراب شدن ماده غذایی داخل بسته گردد. باید در بسته‌بندی‌های مواد غذایی آنها را در بسته‌های تیره که مانع از عبور آفتاب می‌شود نگهداری کرد. به‌همین دلیل جهت آگاهی از داخل بسته به کمک جوهر بستهبندی اطلاعاتی روی آن درجه می‌کنند.
عوامل موثر انتخاب مرکب بسته بندی مواد غذایی
به دلیل تاثیر مستقیمی که صحت مواد غذایی بر سلامت انسان‌ها دارد، باید نکات مهمی را هنگام انتخاب مرکب بسته بندی مواد غذایی در نظر گرفت. در ادامه مطلب برخی از این موارد را بیان می نماییم.
سطح چاپ
متریالی که برای بستهبندی مواد غذایی استفاده می‌شود مانند شیشه، حلبی، کاغذ، سلفون و غیره در انتخاب جوهر و روش چاپ اطلاعات روی آن بسیار مؤثر است.
روش چاپ
در بستهبندی مواد غذایی از روش‌های مختلف چاپ استفاده می‌شود که مستلزم استفاده از مرکب‌های بستهبندی متفاوت است.
علامت‌گذاری مواد غذایی
بسته‌بندی‌های مواد غذایی نیازمند درج اطلاعات مشخصی است مانند تاریخ تولید، تاریخ مصرف، هشدارهای مصرف و طرز تهیه مواد غذایی که تمامی موارد باید بر روی بسته مواد غذایی چاپ شوند. پس می‌توان گفت بسته‌ندی مواد غذایی نیازمند علامت گذاری و چاپ اطلاعات مشخصی روی آن است.
محیط نگهداری
یکی دیگر از عوامل مؤثر، محیط نگهداری ماده غذایی است. به طور مثال برخی از مواد غذایی باید در محیط خنک و مرطوب و برخی باید در محل گرم و خشک نگهداری شوند. این مسئله در انتخاب جنس وسیله بستهبندی موثر است و به دنبال آن در انتخاب نوع چاپ و جوهر انتخابی تأثیر می‌گذارد.
ویژگی های بسته بندی مواد غذایی
- در انتخاب جوهر برای چاپ اطلاعات روی بسته، باید ایمنی مصرف‌کننده در نظر گرفته‌شود. مرکب باید سریع خشک شود، بدون بو و عاری از مواد سمی باشد.
- جوهر استفاده باید به گونه‌ای باشد که مانع ورود عناصر مضر جوهر به داخل بستهبندی مواد غذایی شود.
- 3. متریال که در ساخت بستهبندی مواد غذایی استفاده می‌شود، نقش بسیار مهمی برای جلوگیری از ورود ذرات مضر جوهر داخل مواد غذایی دارد. به‌طورمثال شیشه و فلز مانند آلومینیوم یکی از مقاوم‌ترین مواد برای جلوگیری از نفوذ مرکب بسته بندی به داخل مواد غذایی هستند.
- در درجه بعدی می‌توان بسته‌بندی‌های پلاستیکی را نام برد که مقاومت بالایی برابر نفوذ آب دارند. اما در مورد آلاینده‌های جوهر، مقاومت متوسطی از خود نشان می‌دهند. کاغذ و مقوا مانع خوبی به حساب نمی‌آیند و به‌راحتی آلاینده‌های جوهر که بر روی بستهبندی قرار دارد به داخل آن نفوذ می‌کنند.
راهنمای انتخاب مرکب بسته بندی مواد غذایی
- مرکب باید متناسب با استانداردهای جهانی سازمان غذا و دارو باشد.
- باید در ساختار مرکب روش چاپ و هماهنگی با شرایط ماده غذایی مورد بسته بندی لحاظ گردد.
- جوهر بستهبندی باید از چسبندگی بالایی بر روی بسته ماده غذایی برخوردار باشد.
- جوهر موردنظر باید مقاومت‌های شیمیایی و فیزیکی مناسبی داشته باشد.
- جوهر چاپی نباید به اشتباه در قسمت داخلی بسته هم چاپ شده باشد.
- جوهر نیاید روی رنگ و بوی ماده غذایی تأثیر گذارد.
