مرکب‌ها از گذشته‌های دور به شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند. گوتنبرگ تلاش می‌کرد برای ماشین چاپ مرکب تهیه کند. او این مرکب را از مواد طبیعی مانند تخم کتان، دوده، صابون و رزین درست کرده بود. اما در حال حاضر مرکب‌ها را از موادی همچون رنگ‌دانه، حامل و مواد افزودنی تولید می‌کنند. در ادامه مقاله می‌خواهیم تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ را بررسی کنیم.
انواع مرکب‌های چاپ در تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ
ترکیبات مورد استفاده در مرکب‌های چاپ نوین بر اساس نوع کاربرد و ماشین چاپ فرموله می‌شوند. این موضوع بیانگر آن است که در هر کدام از ماشین‌های چاپ مرکب خاصی به کار برده می‌شود. مثلاً مرکب‌های که برای چاپ فلکسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به شکل مایع و مرکب‌هایی که برای چاپ افست بکار برده می‌شوند خمیری شکل هستند. انواع مرکب در دستگاه‌های مختلف چاپ عبارت‌اند از:
مرکب چاپ افست – لیتوگرافی
رنگ‌دانه‌های مرکب افست، ویسکوزیته بالایی داشته و تقریباً این مرکب حالت سفتی و خمیری دارد. این غلظت بر اساس نوع ماشین چاپ تغییر می‌کند. این مرکب‌ها خاصیت چسبندگی بالایی دارند و در نتیجه مقاومت بیشتری نسبت به تقسیم‌شدن، توسط نوردها از خود نشان می‌دهند. از مرکب لیتوگرافی معمولاً برای چاپ روی سطوح صاف و بدون برآمدگی و یا فرورفتگی استفاده می‌شود. مرکب‌های مورد استفاده در روزنامه‌ها مثال خوبی برای این نوع مرکب هستند.
مرکب چاپ افست باید دارای غلظت رنگ‌دهی بالایی باشد و نباید با آب مخلوط شود. ویسکوزیته مرکب بر اثر افزایش دمای محیط و هم زدن مرکب، در اثر چرخش نوردهای ماشین کاهش می‌یابد و در نتیجه خاصیت چسبندگی مرکب افزایش‌یافته و تقسیم آن توسط نوردها مشکل‌تر می‌شود.
مرکب چاپ لترپرس (Letterpress Inks)
مرکب لترپرس، خمیری است که از ترکیب رنگ‌دانه‌ها، رزین، ذرات خشک‌کن و ترکیبات دیگر که در حامل روغنی حل شده‌اند، تشکیل شده است. این نوع مرکب ویسکوزیته معتدلی دارد و از آن برای چاپ روی سطح برجسته‌ای مانند الکترو تایپ‌ها و گراورها استفاده می‌شود. معمولاً در چاپخانه‌ها مرکب‌های لترپرس که با اکسیداسیون خشک می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه مقاله تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ، انواع مختلف مرکب لترپرس را معرفی می‌نماییم:
- مرکب چاپ روزنامه که با جذب و نفوذ خشک می‌شود.
- مرکب گرمکن که با تبخیر خشک میگردد.
- مرکب نم‌گیر که در اثر ته‌نشینی خشک می‌شود.
مرکب چاپ لترست (Letterset Inks)
در مرکب لترست از هر رنگ‌دانه‌ای می‌توان استفاده کرد و این مرکب محدودیتی در نوع رنگ‌دانه ندارد، زیرا در این نوع چاپ رطوبت‌زنی انجام نمی‌شود. در نتیجه محدودیت رنگ‌دانه‌ها به دلیل پیشگیری از پخش‌شدن در مقابل محلول رطوبت‌زنی وجود ندارد. رنگ‌دانه‌های مرکب لترست و رنگ‌دانه‌های مرکب لترپس همانند هم هستند؛ با این تفاوت که رنگ‌دانه‌های مرکب لترست قوی‌تر از مرکب لترپس است اما قدرت مرکب افست را ندارند.
در این روش چاپ، مرکب باید سریعاً خشک شود؛ بنابراین بعد از چاپ، وسایل چاپی را از زیر اشعه ماورا بنفش و اشعه مادون‌قرمز عبور می‌دهند تا مرکب از حالت مایع به حالت جامد تبدیل شود. البته در برخی مواقع بعد از چاپ، وسایل را تحت دمش هوای گرم قرار می‌دهند.
مرکب چاپ گراور (Gravure Inks)
مرکب‌های گراول از نوع سیال سریع خشک‌شونده هستند و با استفاده و یا بدون استفاده از حرارت خشک می‌شوند. غلظت و ویسکوزیته این نوع مرکب باید کافی باشد تا حفره‌های حکاکی شده در سیلندر را کور نکند. حلال‌های استفاده شده در مرکب گراول بستگی به زیر لایه حامل آن دارند. از مرکب گراول برای چاپ کارت ویزیت، مجلات و روزنامه‌ها، چاپ ورقه‌های مبلمان و… استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع مرکب فرار بوده و اگر در جای مناسب نگهداری نشود باعث ایجاد آتش‌سوزی میگردد. در ادامه تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ به بررسی مرکب فلکسو گرافی می‌پردازیم.
مرکب چاپ فلکسو گرافی (Flexography Inks)
مرکب فلکسو گرافی حالت مایع دارد به همین دلیل به آن مرکب مایع نیز می‌گویند. این نوع مرکب ترکیبی از حلال، رنگ‌دانه و جوهرهای حل‌شدنی است که در سه نوع مبتنی بر آب، مبتنی بر حلال و قابل پخت با اشعه ماورا بنفش تولید می‌شوند. ویژگی‌های این سه نوع مرکب چاپ عبارت است از:
- مرکب‌های پایه آب از رنگ‌دانه، آب و مواد افزودنی مختلف مانند کف‌زداها تشکیل شده‌اند و برای هر نوع پوشش پلیمری مناسب‌اند. از این نوع مرکب در صنعت بسته‌بندی استفاده می‌کنند.
- مرکب‌های پایه حلال عمدتاً بر پایه الکل‌ها، استات‌ها و رنگ‌دانه‌ها تولید می‌شوند. این نوع مرکب برای چاپ روی کیسه‌های خرید پلاستیکی و فیلم‌های صنعتی بکار برده می‌شوند.
- مرکب‌های پخت UV، از پیش پلیمرها، مونومرها، آغازگرهای نوری و رنگ‌دانه‌ها تهیه می‌شوند و محبوبیت زیادی در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی دارند.
به‌طورکلی از مرکب فلکسو، برای چاپ روی هر سطحی، از کف‌پوش و کاغذدیواری گرفته تا سلفون و ورقه‌های نازک پلاستیکی گوناگون، فویل‌های فلزی و… استفاده می‌شود. باتوجه به نوع مرکب چاپ، اشعه می‌تواند به‌عنوان روش خشک‌کردن بعد از چاپ مورد استفاده قرار گیرد.
یکی از چالش‌های چاپ فلکسو، این است که قبل از چاپ بایستی عمل بارگیری و تخلیه بار ساکن انجام گیرد؛ زیرا وجود بار ساکن مانع نشت صحیح رنگ بر روی فیلم‌های پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلنی می‌شود.
مرکب UV
برای خشک‌کردن مرکب‌های چاپ معمولاً از انواع خاصی از مواد شیمیایی استفاده می‌کنند. این مواد شیمیایی برای محیط‌زیست مضر هستند. مرکب‌های یو وی که از تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ است، از راه‌حل‌های مختلفی برای کاهش انتشار مواد شیمیایی در محیط استفاده می‌کنند. این نوع از مرکب‌ها در شرایط اتاق خشک نمی‌شوند و برای خشک‌کردن آنها باید از اشعه UV استفاده شود، در نتیجه مرکب یو وی، حلالی را در محیط انتشار نمی‌دهد و زیانی برای محیط‌زیست ندارد.
مرکب چاپ اسکرین (Screen Printing Inks)
مرکب اسکرین که دارای ویسکوزیته متوسط و پایداری است، غلظت رنگی بالایی دارد و در هر رنگی ساخته می‌شود، این مرکب قابلیت انتقال بر روی شابلون را دارد، در نتیجه می‌تواند چاپ یکنواخت بر روی سطح چاپی به وجود آورد. به‌طورکلی حالت خمیری این نوع مرکب بین مرکب‌های لیتوگرافی، لترپرس و فلکسو است. مرکب اسکرین از نوع روغن‌های خشک‌شونده است. چاپ اسکرین به‌صورت رولی، تک‌تک و ورقی جهت چاپ بر روی پلاستیک، پارچه و یا سطوح PVC کاربرد دارد. با استفاده از روش‌های چاپ اسکرین می‌توانید سطوح ناصاف و منحنی را زیر چاپ ببرید.
مرکب بدون حلال
یکی از سیستم‌های نوین در صنعت چاپ، مرکب بدون حلال یا کاتالیتیک است. مواد بکار رفته شده در این نوع مرکب باعث حذف آلودگی هوا از روی مرکب‌ها می‌شوند. کاربرد این نوع مرکب در چاپ وب است. برای جلوگیری از اتصال اسید با دو مایع ملامین و فرمالدیید که در این مرکب وجود دارد، طی عمل چاپ مقداری جوهرنمک به این مرکب اضافه می‌کنند تا از اتصال مواد جامد در زمان چاپ پیشگیری نماید. مرکب بدون حلال را در افست‌های وب و فضاهایی که کیفیت هوا به‌سختی تنظیم میگردد، استفاده می‌کنند، زیرا مقادیر بسیار کمی از حلال غیرفعال در آن بکار رفته است. در ادامه تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ، به بررسی جوهر چاپ دیجیتال می‌پردازیم.
جوهر چاپ دیجیتال در تکنولوژی های نوین در صنعت مرکب چاپ
جوهر چاپ از مهم‌ترین ابزارهای چاپ دیجیتال است. این جوهر که یک مخلوط رنگی است، به طور مستقیم روی کیفیت نهایی چاپ تأثیر می‌گذارد. جوهر چاپ دیجیتال، به شکل یک‌لایه خیلی نازک روی سطحی که قرار است چاپ روی آن انجام شود، قرار می‌گیرد. هنگام چاپ، جوهر مایع روی سطح موردنظر پاشیده شده و بعد از چند دقیقه روی سطح خشک می‌شود.
در این تکنولوژی جدید چاپی، در ساخت جوهر از نوعی چسب مخصوص استفاده می‌شود که این چسب به‌عنوان یک پوشش‌دهنده برای رنگ‌دانه‌ها عمل می‌کند. مواد مخصوصی هم برای سریع‌تر خشک‌شدن و تثبیت رنگ به جوهر چاپ اضافه می‌شود. با جوهر دیجیتال می‌توانید بر روی انواع سطوح با متریال‌های مختلفی چون کاغذ، پارچه، پلاستیک و حتی سرامیک چاپ انجام دهید. یکی از مهم‌ترین کاربردهای جوهر دیجیتال، استفاده در محصولات تبلیغاتی است.
